Cùng dự có các báo cáo viên là các lãnh đạo đơn vị quản lý giao thông, các chuyên gia và những nhà khoa học về chuyên ngành giao thông vận tải và đường sắt đô thị.

Ưu tiên phát triển đường sắt đô thị

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Lê Xuân Rao, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Hà Nội cho biết, mục tiêu của Hội thảo là tìm giải pháp loại bỏ xe máy và giảm các phương tiện giao thông cá nhân khác trong giao thông nội đô. Hay khi nào các phương tiện giao thông công cộng nội đô phải đáp ứng mọi yêu cầu đi lại của người dân. Vậy giải pháp là phải đẩy nhanh việc chọn tuyến, đoạn tuyến và hoàn thành đoạn tuyến đường sắt đô thị nội đô với điều kiện tỷ lệ vận tải hành khách bằng: Giao thông đường sắt đô thị là bao nhiêu, với (Số lượng tối thiểu các tuyến và độ dài tối thiểu mỗi tuyến đường sắt đô thị,…), ô tô Bus là bao nhiêu, các phương tiện giao thông công cộng khác là bao nhiêu (số lượng, chủng loại có tính đến yếu tố môi trường…). 

“Để loại bỏ xe máy trong giao thông nội đô nhiều thành phố trên thế giới đã có những giải pháp khoa học, lộ trình hợp lý đã loại bỏ xe máy và giảm ô tô cá nhân ở trong nội đô”, ông Lê Xuân Rao nêu dẫn chứng.

Trong Hội thảo này với sự tham gia của các đơn vị quản lý đường sắt, công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hà Nội Metro chúng ta sẽ được nghe về những khó khăn vướng mắc để từ đó sẽ có những giải pháp thích hợp để tháo gở khó khăn vướng mắc này. Đề xuất các giải pháp: lựa chọn tuyến và phân kỳ đầu tư hợp lý, khoa học, đẩy nhanh tiến độ xây dựng hệ thống đường sắt đã được quy hoạch của thành phố Hà Nội là 9 tuyến. “Tuy nhiên với số vốn huy động lớn thì không thể nào làm được ngay, thì lựa chọn cách phân kỳ như thế nào để đảm bảo được mục tiêu nội dung chúng ta đặt ra. Về vấn đề này theo chúng tôi nên có những ưu tiên những tuyến trong phần nội đô, những đoạn mà trong nội đô của 9 tuyến kia cái nào ưu tiên thi công trước”, ông Lê Xuân Rao nhấn mạnh.

Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Hà Nội Lê Xuân Rao phát biểu tại Hội thảo

Trước khi vào tham luận Hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Lê Hồng Sơn cho biết, trong nhiệm kỳ này, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 05/5/2022 về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 bao trùm tất cả các lĩnh vực của Thủ đô, tập trung giải quyết những câu chuyện lâu dài chiến lược, đồng thời cũng đưa ra những giải pháp rất cụ thể để giải quyết những vấn đề bức xúc, cấp bách, trước mắt của Hà Nội trong 5 năm, 10 năm tới. Nghị quyết thể hiện tầm nhìn chiến lược, mang tính thời đại của Đảng ta đối với sự phát triển của Thủ đô, phù hợp với tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; đặt yêu cầu, nhiệm vụ cho Thủ đô cao hơn, mục tiêu đi xa hơn, khát vọng cháy bỏng hơn.

Tiếp đó, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 49-KL/TW, ngày 28/02/2023 về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đặt ra mục tiêu cụ thể đến năm 2035, Hà Nội sẽ hoàn thành 400km đường sắt, còn TP Hồ Chí Minh hoàn thành hơn 200km.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP, với mục tiêu, khát vọng như vậy đặt ra bài toán cho Hà Nội không đơn giản, nếu làm được cần tạo ra đột phá, khác thường, cần phải hoàn thiện chính sách pháp luật. Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) lần này cần tạo ra đột phá, vượt trội, mới thực hiện được các mục tiêu, để đến năm 2030, Thủ đô Hà Nội là Thành phố "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại"; trở thành trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước; đến năm 2045, Thủ đô Hà Nội là thành phố kết nối toàn cầu.

Trong thời gian qua, Hà Nội đã tích cực phối hợp với các bộ, ngành, tổ chức hàng trăm cuộc hội thảo ở các cấp khác nhau, ở các ngành khác nhau về các lĩnh vực của Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi). Trong đó, Hà Nội sẽ phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), đầu tiên sẽ ưu tiên cho đường sắt đô thị vì đường sắt đô thị có nhiều ưu điểm: giảm ùn tắc giao thông, vận tải khối lượng lớn, giúp tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu ô nhiễm không khí và tốc độ di chuyển nhanh giúp tiết kiệm thời gian… để đưa vào Luật. 

“Đối với Việt Nam là vấn đề mới, nên rất cần sự tham gia vào cuộc của các nhà khoa học, các chuyên gia, lan tỏa ý tưởng truyền thông chính sách để Nhân dân, các cấp lãnh đạo, đại biểu Quốc hội, doanh nghiệp hiểu và chia sẻ. Do đó, tại hội thảo này, TP Hà Nội mong muốn tập trung thảo luận về đường sắt đô thị, về những giải pháp để đạt mục tiêu 2 năm tới sẽ đạt mục tiêu hoàn thành 100km…” - Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Lê Hồng Sơn nhấn mạnh.

Trải nghiệm mới cho người dân Thủ đô

Nhấn mạnh TOD có thể củng cố nền kinh tế địa phương, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng cho hay, các đô thị lớn ở nước ta như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đang bắt đầu xây dựng các tuyến đường sắt đô thị. Thực tế cho thấy, với thời gian và chi phí đi lại giảm, mọi người có thể dành thời gian và tiền bạc tại các nhà hàng, cửa hàng và bảo tàng trong khu vực địa phương. Đây là cơ hội tốt để các thành phố cải tạo cảnh quan đô thị, tái cấu trúc đô thị dọc theo hành lang của các tuyến giao thông công cộng khối lượng lớn.

Đồng quan điểm, TS Vũ Hồng Trường - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội nhấn mạnh, tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông được đưa vào sử dụng đã mang đến những trải nghiệm mới cho người dân Thủ đô, đặt dấu mốc cho việc bắt đầu loại hình vận tải công cộng tiên tiến, hiện đại. Lượng khách đi tàu đạt theo kịch bản tốt nhất. Cụ thể, ngày bình thường tuyến vận chuyển  35.000 - 36.000 hành khách, ngày cuối tuần 24.000 - 26.000 người. Giờ cao điểm đạt 6.000 – 8.000 hành khách/giờ. Tỷ lệ sử dụng vé tháng mỗi ngày khoảng 70%. 

Nhiều người chia sẻ, từ khi đi làm bằng đường sắt đô thị đã hình thành thói quen đi bộ, tốt cho sức khỏe. Song để đường sắt đô thị giữ vị trí ngày càng quan trọng,  các chính sách ưu đãi cho các nhà đầu tư, cũng như sự ưu đãi để tạo động lực và thúc đẩy cho việc triển khai TOD bằng các quy định của pháp lý cần rõ nét, đầy đủ hơn nữa. Cùng đó, duy trì giá vé ưu đãi như hiện nay, chỉ 100.000 - 140.000 đồng/người, miễn phí cho người có công, người cao tuổi, người khuyết tật, trẻ em. 

“Ngoài ra, cần có sự đồng bộ về hạ tầng, ngoài mở rộng mạng lưới đường sắt đô thị còn cần có sự hỗ trợ của xe buýt, taxi và các loại hình vận tải hành khách công cộng khác, bảo đảm đi lại thuận tiện cho người dân” - TS Vũ Hồng Trường kiến nghị.

Quang cảnh Hội thảo

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Thái ((Ban Quản lý dự án Đường sắt), thực tế khi thực hiện dự án tuyến 2A (Cát Linh - Hà Đông) và tuyến số 3 (Nhổn - Ga Hà Nội) vừa qua, vì nhiều lý do khác nhau, đã không thống nhất được phương án kết nối hành khách tối ưu giữa 2 dự án (tại khu vực Ga Cát Linh). Do đó, các điểm kết nối giữa các tuyến cần được nghiên cứu lập quy hoạch chi tiết từ trước, trong đó phân chia phần công việc phải thực hiện của từng dự án để đưa khối lượng tương ứng vào dự án đó ngay từ đầu, tránh tranh chấp và phát sinh, điều chỉnh về sau.

“TP Hà Nội cần sớm nghiên cứu, ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật về một loại hình thẻ vé áp dụng chung cho tất cả các tuyến đường sắt đô thị, và về lâu dài áp dụng liên thông cho các loại hình giao thông công cộng trong toàn thành phố. Do một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến chậm tiến độ của các dự án vừa qua là khâu GPMB; do vậy cần tách phần GPMB của dự án đường sắt đô thị thành một dự án thành phần riêng và triển khai thực hiện độc lập trước dự án chính một thời gian thích hợp, để khi dự án chính triển khai thi công thì đã cơ bản có toàn bộ mặt bằng sạch” - ông Nguyễn Văn Thái kiến nghị.

Đồng quan điểm, Giám đốc Ban quản lý dự án đường sắt đô thị Hà Nội Nguyễn Cao Minh cũng đề xuất, phải xây dựng cơ chế, phương án đền bù GPMB, thu hồi đất đảm bảo lợi ích hài hòa giữa người dân, nhà nước và doanh nghiệp. Ngoài ra, quan tâm việc huy động nguồn vốn đầu tư, nguồn lực từ đất trong các khu vực TOD được quy hoạch; về trình tự, thủ tục thực hiện đầu tư…

Hà Nội mong muốn nhận được nhiều ý kiến đóng góp cho giao thông công cộng

Kết luận Hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn cho biết, Thành phố đã nhận được rất nhiều bài tham luận đóng góp cho dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), các bài tham luận này sẽ đóng thành tập kỷ yếu để cung cấp cho các đại biểu Quốc hội, cũng như đưa vào trong quá trình xây dựng Luật và tổ chức thi hành Luật Thủ đô (sửa đổi). “Trong quá trình xây dựng Luật để bảo đảm hiệu lực nhanh, thời gian tới, Thành phố rất cần sự tham gia của các chuyên gia, các nhà khoa học, các chuyên gia nước ngoài”. Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội nhấn mạnh.

  Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn phát biểu tại Hội thảo

Tại Hội thảo này đã có 13 ý kiến - đây là những ý kiến rất trọng tâm, xây dựng với tình cảm vì tình yêu Thủ đô. Thay mặt UBND Thành phố, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn trân trọng cảm ơn các  chuyên gia, các nhà khoa học, sở, ngành thành phố để hội thảo diễn ra thành công./.

Huy Kiên

Phạm Huy Kiên